BẢN TIN TỔNG HỢP CUỐI TUẦN (3/6 - 9/6/2024)

9/6/2024 | Bản tặng miễn phí

Xin chào các bạn đến với bản tin hàng tuần giới thiệu những bài viết của tôi về thị trường, tiếp đó điểm lại những thông tin nổi bật mà tôi đã chia sẻ trên kênh Tiktok trong tuần, và chia sẻ của tôi về những thông tin cần lưu ý theo dõi trong tuần tới. Sau cùng, sẽ là những ý kiến, nhận định từ các chuyên gia về các đề tài đang được quan tâm chú ý trong thời gian qua.

THEO NHỊP THỊ TRƯỜNG

Tuần này, tôi xin giới thiệu các bài viết về các chủ đề như làm sao để cạnh tranh ở thị trường TQ, cách Singapore đương đầu với vấn nạn rác thải nhựa, chuyện xuất khẩu sầu riêng ở quý 1 năm nay và sau cùng là chuyện thanh tra thu thuế bán hàng ở các buổi livestream.

THANH TRA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ, LIVESTREAM?
Thương mại điện tử, giao dịch qua công cụ điện tử, sử dụng công nghệ mới là xu hướng đang phát triển mạnh mẽ, không thể đảo ngược. Quốc HỘi đã nêu vấn đề này, nhìn nhận xu thế này đang phát triển rất nhanh. Có đại biểu cho rằng hiện nhiều các nhân livestream bán hàng đã đạt doanh thu hàng trăm tỷ đồng và họ đã kê khai đóng thuế...Đọc thêm

“VÀNG CÓ GAI”- CHUYỆN LY KỲ Ở ĐỨC, TRUNG QUỐC VÀ VIỆT NAM
Người Việt bật cười khi thấy Bảo tàng “Những món ăn kinh dị” ở Đức xuất hiện trái sầu riêng. Ông vua của các loại trái cây Đông Nam Á đang thực sự khuấy đảo thị trường Trung Quốc, được người EU coi là “món ăn quái đản, trộn giữa hành tây, phô mai và dầu cao su". Và lần đầu tiếp xúc, mùi thơm khiến người Đông Nam Á ngất ngây bị họ coi là …ghê tởm. Hôm nay, tôi sẽ tháp tùng một số bạn chuyên kinh doanh trái cây đi thăm một vườn sầu riêng hữu cơ để xem họ cắt quả và nghe họ kể chuyện-suốt đêm về thứ trái cây kỳ bí và hấp dẫn này. Trước khi lên xe đi, tôi cập nhật những thông tin mới về ông Vua nhiều gai này...Đọc thêm

MỘT TOUR DU LỊCH LẠ LÙNG Ở SINGAPORE
Làm việc ở Singapore, bạn trẻ Kelly Phương, làm tư vấn kinh doanh ngành game vừa gửi cho tôi bài viết về một tour du lịch lạ lùng này
Tôi vừa tham gia tour du lịch này, theo lời giới thiệu của người bạn là founder của Seastainable - một tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ môi trường biển ở Singapore và các nước Châu Á - Thái Bình Dương. 
Chuyến đi này làm tôi nhớ tới Phú Quốc, vì nó là một hòn đảo, nếu du lịch phát triển, lượng rác thải tăng, mà không có hệ thống xử lý rác hiệu quả, thì biết đem "giấu" đi đâu? ...Đọc thêm

THỊ TRƯỜNG TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG NGÓC NGÁCH
Tôi vừa nhận tin nhắn này tối qua: “Tôi nhờ bạn mua rượu Mao Đài dùm cho tôi. Nó bấm bấm trên Wechat. 20 phút sau chai rượu được giao đến khách sạn chúng tôi đang ở. Đó, mua hàng ở Trung Quốc diễn ra với tốc độ như vậy. Bán hàng qua mạng ở Trung Quốc đã đạt đến cảnh giới "rẻ - tiện - nhanh". Chai rượu mua trong shop 1400, mua qua Wechat 1126, freeship đến tận nơi, chỉ mất vài phút giao dịch qua Wechat...Đọc thêm

TIN TỨC NỔI BẬT

Tiếp theo, tôi xin tóm lược nội dung những câu chuyện đang phát (gần nhất) trên chuyên mục “5 phút-Chuyện thị trường” kênh Tiktok tuần qua.

BÁO ĐỘNG RÁC THẢI NHỰA TỪ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Năm 2023, Việt Nam đã có tới 1,8 tỷ hộp hàng hóa được vận chuyển bằng thương mại điện tử. Con số này đến từ vận chuyển thời trang, thực phẩm, phụ kiện và fastfood. Người ta sử dụng bao bì cho việc vận chuyển từ carton, ly nhựa, ống hút nhựa hay bong bóng khí. Theo thống kê hiện nay, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử một năm là 25%. Với tốc độ tăng trưởng này mỗi năm, quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ tăng gấp 4,7 lần, khi đó lượng rác thải nhựa sẽ lên đến 800.000 tấn. Có thể thấy đây là một con số đáng lo ngại mà chúng ta cần suy nghĩ nhằm điều chỉnh, giải quyết những bài toán trong tiêu dùng, phân phối để cùng hướng đến bảo vệ hành tinh xanh. 

TRUNG QUỐC XÂY TỔNG KHO Ở BIÊN GIỚI, HÀNG VIỆT ?
Khu thí điểm giao dịch thương mại Trung Quốc - ASEAN được xây dựng tại Hà Khẩu với tổng diện tích lên đến 660.000 mét vuông và chi phí đầu tư khoảng 525 triệu USD. Trước sức ép cạnh tranh khốc liệt, làn sóng hàng giá rẻ đang dần chiếm lĩnh thị trường tiêu dùng Việt khi tình hình kinh doanh quý 1 năm 2024 giảm mạnh. Năm nay, số lượng tivi tồn kho của các hãng điện tử Việt Nam là 1,5 triệu chiếc. Nhìn chung, để hàng Việt có thể cạnh tranh với hàng giá rẻ Trung Quốc, doanh nghiệp Việt cần có những thay đổi lớn để nâng cao chất lượng, giảm giá thành nhằm thu hút và giữ chân người tiêu dùng Việt.

CHUYỂN ĐỘNG MỚI VỀ THUẾ VAT CỦA CÁC SÀN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Mới đây, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ cân nhắc bỏ quy định miễn thuế VAT đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ. Mà lâu nay, chúng ta biết, các sàn thương mại điện tử thường bán những sản phẩm có giá trị nhỏ, tuy nhiên theo báo cáo đầu năm 2024 doanh số bán hàng của 5 sàn thương mại điện tử lớn ở Việt Nam tăng mạnh. Xét về mức thuế suất phổ thông của Việt Nam là 10%, hiện thấp so với các nước. Trong khi ở châu Á là 12%, EU 22% và mức thuế VAT trung bình toàn cầu là 15%. Điều này cho thấy chúng ta cần có những điều luật, những thay đổi mới để phù hợp hơn sự phát triển của các sàn này.

ĐIỂM NÓNG TUẦN SAU

Phần này tôi xin chia sẻ về các tin tôi đã thu mà chưa phát trên mạng TikTok để các bạn tiện cập nhật theo dõi trong thời gian tới.

DOANH NGHIỆP BAO BÌ VIỆT "HỤT HƠI" TRONG CUỘC CHƠI XANH VÀ SÁNG TẠO
Trước xu thế chuyển đổi tiêu dùng xanh, áp lực về tài chính và đáng chú ý là thiếu lực lượng kế thừa, các doanh nghiệp đóng gói bao bì và in ấn ngày càng có xu thế “bán mình”, rút khỏi thị trường hoặc nằm trong tầm ngắm của nhà đầu tư ngoại.

Những doanh nghiệp cung cấp các sản phẩm đóng chai nhựa Pet như nước uống, dầu ăn… đã chuyển sang dùng chai thủy tinh hoặc sử dụng bao bì giảm nhựa nguyên sinh. Còn doanh nghiệp bánh kẹo, mì gói, thực phẩm… chuyển sang bao bì giấy, hay vật liệu dễ tái chế thay cho bao bì nhựa khó phân hủy.

Thế nhưng, câu chuyện doanh nghiệp Việt Nam bị mất đơn hàng khi doanh nghiệp nước ngoài tận dụng được lợi thế về tài chính, công nghệ để chiếm lĩnh thị phần đang trở thành phổ biến.

Từ năm ngoái, nhiều đoàn doanh nghiệp của Thái Lan, Nhật Bản, Trung Quốc… đến tìm hiểu đầu tư và muốn mua lại các nhà máy doanh nghiệp trong nước.

Có hàng chục doanh nghiệp Việt Nam (trong đó có những doanh nghiệp lớn) trong ngành đã rơi vào tay nhà đầu tư ngoại. Điều đáng chú ý những giao dịch này không chỉ xảy ra với doanh nghiệp nhỏ mà cả những công ty quy mô lớn.

TRUNG QUỐC CÔNG BỐ "CHIP NÃO" SIÊU TIẾT KIỆM, KHẲNG ĐỊNH ĐỘT PHÁ CÔNG NGHỆ
Một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một loại chip có “cấu trúc hoạt động giống não người” mới với mức tiêu thụ năng lượng thấp. Cụ thể, các nhà nghiên cứu từ Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã hợp tác cùng các nhà khoa học khác để phát triển Speck - một loại “chip não” năng lượng thấp có khả năng tính toán động. Loại chip này tích hợp thuật toán, phần mềm và thiết kế phần cứng có những ưu điểm “giống bộ não” trong việc kết hợp tính toán với các cơ chế cấp cao của não bộ.

Li Guoqi, nhà nghiên cứu tại Viện Tự động hóa, Viện Khoa học Trung Quốc, cho biết: “Bộ não con người là một mạng lưới thần kinh cực kỳ phức tạp, chỉ tiêu thụ 20 watt, ít hơn nhiều so với các hệ thống AI hiện tại”.

Chip Speck kết hợp một cảm biến hình ảnh động và một con chip não trên một con chip khác, giúp đạt được mức sử dụng năng lượng thấp đáng kể khi ở trạng thái nghỉ. Theo Li, chip có thể xử lý các tác vụ trực quan chỉ với 0,7 miliwatt, cung cấp giải pháp tiết kiệm năng lượng, phản hồi nhanh và tiêu thụ ít năng lượng cho các ứng dụng AI.

Ma Jihua, một nhà quan sát kỳ cựu trong ngành viễn thông, nói với Global Times: “Sự phát triển của khái niệm chip não vừa là một bước đột phá trong công nghệ hiện có vừa là phản ứng chiến lược trước áp lực của Mỹ, cho thấy Trung Quốc đang theo đuổi các con đường phát triển thay thế”. 

TP.HCM VÀO TOP 20 THÀNH PHỐ CÓ ẨM THỰC NGON NHẤT THẾ GIỚI
Tạp chí Time Out (Anh) vừa xếp TP.HCM ở vị trí thứ 4 trong danh sách 20 thành phố có ẩm thực ngon nhất thế giới. Theo tạp chí của Anh, ngoài các món ăn đường phố như bánh mì, cơm tấm, cháo lòng, thành phố còn có những nhà hàng đạt sao Michelin, phục vụ các món ăn truyền thống được chế biến một cách sáng tạo.

Trong cuộc khảo sát của Time Out, phở là món ăn được nhắc đến nhiều nhất tại TP.HCM.

Danh sách 20 thành phố có nền ẩm thực ngon nhất thế giới do Time Out bình chọn lần này cũng có sự góp mặt của những thành phố nổi tiếng như Napoli (Ý), Johannesburg (Nam Phi), Lima (Peru), Bắc Kinh (Trung Quốc), Bangkok (Thái Lan), Kuala Lumpur (Malaysia), Mumbai (Ấn Độ), Dubai (Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất), Portland (Mỹ)...

Tiêu chí xem xét của Time Out là chất lượng đi kèm giá cả hợp lý.

THỊ TRƯỜNG Ô TÔ ĐIỆN TRUNG QUỐC THỪA NGUỒN CUNG
Theo tờ Carscoops, năng lực sản xuất của các nhà sản xuất ô tô tại toàn Trung Quốc là khoảng 40 triệu ô tô mỗi năm. Tuy nhiên, nhu cầu của người tiêu dùng nội địa chỉ dừng lại ở con số 22 triệu xe mỗi năm. Bất chấp sự chênh lệch giữa cung và cầu này, Chính phủ Trung Quốc vẫn tiếp tục hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp xe hơi.

Theo tờ Wall Street Journal, năm ngoái có tới 123 thương hiệu xe Trung Quốc đưa ra thị trường ít nhất một mẫu xe điện. Ngay cả với Zhido - một công ty phá sản vào năm 2019 - cũng đang được vực dậy từ "cõi chết". Điều đó đẩy các nhà sản xuất xe điện vào một cuộc chiến khốc liệt về giá.

Ô tô Trung Quốc đang tràn ra thế giới. Với tình trạng cung vượt xa cầu như trên,  ô tô Trung Quốc đang bán khắp thế giới. Xuất khẩu ô tô Trung Quốc tăng gấp 5 lần từ năm 2020 đến năm 2023. Phần lớn số xe được tiêu thụ ở Nga.

Họ “dòm ngó” các thị trường lớn khác khiến ngay cả những hãng xe phương Tây cũng như các Chính phủ phải lo ngại. Mỹ đang tính mở rộng thuế quan để bảo vệ các hãng xe trong nước.

Liên minh châu Âu thì đang điều tra các khoản trợ cấp xe điện của Trung Quốc và có thể cân nhắc ra biện pháp tương tự.

BỘ TRƯỞNG BỘ CÔNG THƯƠNG: KHÓ QUẢN LÝ LIVESTREAM BÁN HÀNG TRÊN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Việt Nam đối mặt nhiều thách thức trong thương mại điện tử, người tiêu dùng đối mặt với mất an toàn dữ liệu cá nhân. Hàng giả, hàng kém, chất lượng... đổ bộ vào nước ta, ảnh hưởng tới doanh nghiệp sản xuất, tiêu dùng.

"Khó quản lý hoạt động livetreams bán hàng trên thương mại điện tử", Bộ trưởng Diên nói, đồng thời khẳng định, việc quản lý này muốn hiệu quả phải có sự tham gia của nhiều bộ, ngành liên quan.

Bộ trưởng Diên cho biết, để kiểm soát hàng nước ngoài ồ ạt thống lĩnh thị trường, Bộ Công thương đã khuyến nghị các doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, đủ sức cạnh tranh với hàng ngoại nhập.

Năm 2023, Bộ đã yêu cầu các sàn, các website tiến hành rà soát, ngăn chặn và gỡ bỏ/khóa 6.254 gian hàng với 23.359 sản phẩm vi phạm. Lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 834 vụ, xử lý 764 vụ, phạt tiền 12 tỷ đồng.

Tuy vậy, Bộ trưởng cho rằng : "Thời gian tới, Bộ Công thương sẽ bổ sung các quy định xác thực tài khoản người bán hàng là cá nhân trên các trang thương mại điện tử, mạng xã hội. Đồng thời tích cực rà soát các trang mạng, ứng dụng thương mại điện tử trong việc tuân thủ pháp luật", Bộ trưởng khẳng định.

BÌNH LUẬN CỦA CHUYÊN GIA

Tuần này có 3 chuyên gia bình luận xoay quanh những chủ đề mà tôi vừa chia sẻ ở trên:

Ông Phạm Trọng Chinh

Trưởng nhóm chuyên gia thị trường của Hội HVNCLC và BSA, với chuyên môn là Quản trị Hệ thống phân phối, Quản lý bán hàng và Trade Marketing.

VỀ TÌNH HÌNH BÁN TRÀN RA CÁC NƯỚC CỦA Ô TÔ ĐIỆN TRUNG QUỐC

Xe điện giá rẻ của Trung Quốc đang là hiện tượng bùng nổ của thị trường. Khi hãng BYD tung ra thị trường xe ô tô điện dưới 10 ngàn đô thì các hãng xe Mỹ phải choáng và nhiều chuyên gia dự đoán điều này dự báo mẫu xe định hình lại thị trường xe điện giá rẻ.

Ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đã phát triển và phát triển nhanh chóng trong vài thập kỷ qua. Nhà nước hỗ trợ tích cực qua các chính sách ưu đãi và trợ cấp thúc đẩy tiến bộ công nghệ. Trong khi đó, biến động nhu cầu trong nước do suy giảm kinh tế và ảnh hưởng dịch Covid dẫn đến suy giảm nhu cầu nội địa.

Họ buộc phải mở rộng thị trường ra toàn cầu. Lợi thế cạnh tranh của họ quá rõ: giá bán cạnh tranh. Mẫu mã đa dạng. Biết nhấn mạnh yếu tố tiêu chuẩn quốc tế

Các công ty như Geely, BYD và Great Wall đã đầu tư vào nỗ lực xây dựng thương hiệu, bao gồm cải tiến chất lượng và các chiến dịch tiếp thị quốc tế. Họ cũng đang tiến hành hợp tác và mua lại các hãng xe quốc tế.

Ông Hồ Nguyên Thảo

Ông vào nghề báo năm 1991, từng công tác ở các tờ The Saigon Times, Tuổi Trẻ, Người Tiêu Dùng trong các mảng đối ngoại, quốc tế, kinh tế xã hội và chính trị.

VỀ HOẠT ĐÔNG CỦA SÀN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ AMAZON

Theo thống kê của Amazone VIệt Nam, số nhà bán hàng Việt Nam trên Amazon tăng hơn 300% (gấp 4 lần) trong năm năm qua, kể từ khi Amazon vào Việt Nam. Trong đó này, nhà bán hàng đạt doanh số trên 1 triệu đô la mỗi năm đã tăng gấp 10 lần. Nhưng Amazon nói rằng doanh nghiệp Việt chỉ chạm chưa đến 1% thực lực xuất khẩu của mình.

Những con số của Amazon cần được chứng thực. Tuy nhiên sự xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử quốc tế đã rèn cho doanh nghiệp Việt những đức tính hay tập tính tốt. Đó là chuyện tuân thủ nghiêm túc các tiêu chuẩn của nước sở tại, các quy định của sàn, tìm hiểu thói quen và xu hướng của người tiêu dùng trước khi sản xuất...

Nhiều doanh nghiệp Việt lớn nhỏ, đặc biệt là càng nhỏ càng than và ngán ngại về thời gian để đăng ký tài khoản và đăng ký thương hiệu tại quốc gia bán hàng. Họ nói thời gian và mức độ đòi hỏi đăng ký trên Amazon là "kéo dài và khó khăn hơn" các sàn Lazada, Shopee hay Tiki trong nước.

Một vài startup dũng cảm lên sàn Amazon từ ngày khởi nghiệp đã dạt doanh số 1 triệu đô la trong năm đầu. Một năm sau, họ dùng kinh nghiệm của “chiến trường” quốc tế để xâm nhập trở lại và cạnh tranh trên thị trường nội địa – vốn bị hàng ngoại lấn lướt.

Đó là lợi nhuận lớn nhất của doanh nghiệp.

Bà Nguyễn Phi Vân

Chủ tịch mạng lưới đầu tư thiên thần Đông Nam Á. Đại diện cấp cao của Việt Nam tại các diễn đàn đầu tư thiên thần toàn cầu. Chủ tịch mạng lưới cấp phép và nhượng quyền Việt Nam VFLN.

VỀ VẤN ĐỀ KIỂM TRA HÌNH THỨC LIVESTREAM BÁN HÀNG

Để phát triển kinh tế sáng tạo, bất kỳ quốc gia nào cũng phải khuyến khích công nghệ mới, cách tiếp cận mới, mô hình kinh doanh mới. Khi đã mở rộng và khuyến khích cái mới, đương nhiên về mặt chính sách, luật pháp cần phải có không gian riêng dành cho sự thử nghiệm, theo dõi, đánh giá để đưa ra khung pháp lý và quản lý phù hợp. Trong kinh tế sáng tạo, Không ai không biết cụm từ “sandbox”, tạm dịch là cơ chế và không gian thử nghiệm. Đây là cơ chế được các chính phủ dành riêng cho những công nghệ và mô hình kinh doanh mới .

Như công nghệ tài chính (fintech), công nghệ chuỗi khối (blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI), vv. Thông thường, khi đã hình thành cơ chế sandbox và cho phép các mô hình kinh doanh mới được thử nghiệm trong một khoảng thời gian nhất định để hiểu hết về cách vận hành cũng như rủi ro có thể xảy ra, chính phủ thường sẽ dựa trên những quan sát và báo cáo thực tế này để quyết định chính sách và cách quản lý đối với công nghệ và mô hình mới trước khi cho phép mở “room”, nới rộng không gian triển khai trên thị trường. Nhà nước vì vậy cần “chuyển động“ trước cùng kinh tế sáng tạo chứ không nên “phản ứng” một cách thụ động sau khi rủi ro và thiệt hại đã xảy ra.

Trong trường hợp của mô hình bán hàng qua livestream cũng vậy. Sau một thời gian mô hình này được triển khai thực tế, nhà nước và các cơ quan quản lý trực tiếp các doanh nghiệp sở hữu nền tảng livestream cần có những nghiên cứu, đánh giá, và nhận định vấn đề cụ thể từ thông tin dữ liệu thu thập được để đưa ra cơ chế và chính sách toàn diện, phù hợp nhất nhằm quản lý chặt chẽ nhưng vẫn khuyến khích hình thức này phát triển. Bất kỳ mô hình kinh doanh mới nào cũng có điểm mạnh và điểm yếu của nó. Do đó, các biện pháp quản lý không nên dựa trên việc phản ứng nhất thời với những biểu hiện trên bề mặt mà cần có chính sách và cơ chế toàn diện, phù hợp với sự phát triển của ngành trong tình hình hiện tại.