Hơn tuần qua, mình không đá động đến trang nhà do vấn đề sức khỏe (hiếm khi gặp mà cũng phải gặp). Hôm nay mình xin phủi nhẹ lớp bụi phủ lên trang nhà bằng vài đoạn ngắn tâm sự về nghề dạy học, của thầy Lê Bá Khánh Trình, người thầy dạy Toán được kính trọng. Ông sinh năm 1962. Năm 17 tuổi (1979), ông giành Huy chương Vàng với điểm tuyệt đối và giải đặc biệt về lời giải độc đáo tại kỳ thi ở Luân Đôn. Cho đến nay, ông là học sinh Việt Nam duy nhất nhận giải đặc biệt này. Ông nhận bằng Tiến Sĩ Toán của ĐH Tổng họp Matscova. Sau khi về Việt Nam, ông giảng dạy tại khoa Toán, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Trường Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TP.HCM).
1/ VỀ CHUYÊN MÔN.
Về chuyên môn, ban đầu tôi chủ quan nghĩ rằng chỉ cần đưa các bài toán hay mà không cần đào sâu. Nhưng rất nhanh, tôi nhận ra rằng các em độc lập đến mức khiến tôi bất ngờ.
Cùng một bài toán thôi, nhưng nhiều em đưa ra lời giải hoàn toàn khác, thậm chí đối lập với thầy và tôi “choáng” theo nghĩa tích cực. Kiến thức của các em khiến tôi phải sắc bén hơn, buộc tôi phải thay đổi.
Từ những gợi mở ấy, tôi bắt đầu soạn lại lời giải theo cách riêng. Sự hứng thú của các em trước những lời giải mới tạo cho tôi thêm động lực. Nhiều lần, lời giải của học sinh làm tôi thật sự bất ngờ. Chúng tôi cùng nhau, âm thầm, đi tìm “lời giải của thượng đế” - lời giải mà theo sách vở mô tả là tối ưu nhất, thâm sâu nhất và tinh anh nhất. Lý tưởng chung ấy khiến thầy trò gắn kết, học hỏi nhau và tôn trọng nhau, dù tất cả chỉ diễn ra lặng lẽ.
Điều thứ hai là sự công bằng. Tôi luôn tự nhắc rằng để bền lâu và tiến bộ, thì phải công bằng. Không có chuyện học sinh giỏi hơn thì được ưu ái hơn. Tôi không bao giờ để học trò nghĩ rằng ai đó là “ruột” của mình. Tất cả các em đều được đối xử bình đẳng như nhau.
Tôi nghĩ sự nghiêm cẩn trong công việc và sự công bằng trong cách đối xử chính là điều khiến con người ta được tôn trọng.
2/ GẦN 40 NĂM DẠY TOÁN, THẦY CÓ BẾ TẮC TRƯỚC MỘT ĐỀ TOÁN KHÔNG?
Có chứ! Điều đó xảy ra thường xuyên. Tôi nghĩ cảm giác bế tắc là hoàn toàn bình thường trong toán học, bởi thế giới toán học quá rộng lớn và phong phú. Nhưng mỗi bài toán đều là một thử thách và tôi luôn cố gắng tìm cách giải nó. Chính những lúc bế tắc lại giúp tôi quan sát sâu hơn, thử nhiều hướng mới và cảm giác hạnh phúc khi tìm ra lời giải vì thế càng trọn vẹn hơn.
3/ VẪN THÍCH VIẾT BẢNG VÀ TỰ LUẬN HƠN…
Giữa thời đại giáo dục số với giáo án điện tử, học và thi trắc nghiệm khách quan, thầy vẫn trung thành với bảng đen, phấn trắng và hình thức tự luận, vì sao vậy?
- Tôi thuộc kiểu khó xoay chuyển. Thay đổi dễ làm tôi bị “hẫng”. Trước đây, những thầy giáo nước ngoài gây ấn tượng mạnh với tôi cũng giảng dạy bằng phấn bảng. Thầy viết tới đâu, giảng tới đó, rất hưng phấn và bất ngờ. Tôi bị ảnh hưởng từ điều đó. Đặc biệt, trong phần hình học, tôi cần sự liên tục của đường nét, viết đến đâu phải dừng và nhấn đúng chỗ, điều mà phấn bảng giúp tôi thể hiện rõ. Công nghệ có thể đẹp hơn, nhưng dễ ngắt quãng. Mà mục tiêu của tôi khi dạy là luôn hướng tới “lời giải của thượng đế” - thứ không nhất thiết phải cần công nghệ và có những điều công nghệ không thể thay thế.
Sau 50 năm môn Toán thi tốt nghiệp theo hình thức tự luận, năm 2025 môn Toán lần đầu tiên thi theo hình thức trắc nghiệm, nhưng tôi, tôi vẫn thích tự luận hơn vì nó thể hiện tư duy rõ ràng của người học.
Các trường chuyên hiện nay vẫn dùng tự luận để tuyển sinh vì họ muốn đánh giá năng lực thật.
(Theo Lê Huyền - vietnamnet.vn)