BÚT KÝ THỊ TRƯỜNG - PHẠM TRỌNG CHINH

Câu chuyện về “de minimis” sẽ tiếp tục nóng bỏng (cắt ưu đãi miễn thuế cho gói hàng giá trị 850 USD) sau khi Bưu điện Hoa Kỳ dừng vận chuyển các gói hàng này rồi chỉ 12g sau lại tiếp tục chuyển hàng rồi…sẽ là gì nữa? Chính nhờ chính sách này mà Temu, Shein đã chinh phục thành công thị trường Hoa Kỳ. Dư luận cho rằng , Trump sẽ phải dẹp minimis, không thể hỏi, có dẹp hay không mà chỉ còn là lúc nào, cách nào?
Trong khi Trump ra rả nói thẳng “chính de minimis” là lổ hổng thuế của Hoa Kỳ thì báo chí Hoa Kỳ lật lại chuyện cũ nhiệm kỳ thứ nhất của Trump và kết luận:

TEMU VÀ SHEIN CÓ ĐƯỢC NGÀY NAY LÀ NHỜ ƠN…TRUMP

Nghe ngược đời nhưng mà nó đúng thật đó. Cho nên không ngoa nên khi nói rằng ông Trump nếu có hành động thì cũng là “dọn dẹp” di sản của chính mình.
Vào năm 2015, người Mỹ đã có thể mua những gói hàng dưới 800 USD (từ nhiều nước) và được Miễn Thuế. Đến năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump đã phát động thương chiến lần 1 vào hàng hóa Trung Quốc.

Thương chiến lần 1 bên cạnh những bất lợi, Trung Quốc đã lặng lẽ tập trung hỗ trợ riêng cho các cty Thương mại Điện tử xuyên biên giới. Trump tưởng là người Trung Quốc thua nhiều, nhưng người Mỹ không hề biết cái họ thắng là đã thực hiện chính sách miễn thuế, tận dụng lợi thế này để xây đắp Thương Mại Điện Tử (xuyên biên giới) trên đất Mỹ. Họ đã làm gì?

Theo phân tích từ bài “How Trump's tariffs on China delivered a 'double-whammy' to Temu and Shein” đăng trên bản tin ABC News thì: Bên cạnh việc tăng thuế hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ tương ứng, Trung Quốc còn giảm thuế cho các công ty của họ (có trụ sở ở TQ) khi gửi các kiện hàng hóa ra nước ngoài với mức giảm thuế tới 13%.

Như vậy, từ thời Trump, các cty Trung Quốc trong thời gian này được hưởng tới 2 lần lợi thế: giảm thuế xuất khẩu từ TQ và (không bị đánh thuế) tức miễn thuế ở Mỹ cho các gói hàng trị giá dưới 800 USD. Cộng với chất xúc tác là đại dịch Covid cùng với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt của người Mỹ nên thời gian này càng bùng nổ thị trường hàng giá rẻ qua ưu đãi de minimis.

Sự chuyển giao hai nhiệm kỳ Trump và Biden ồn ào, dưới tác động ghê gớm của Covid đã làm cho người ta “quên để ý” de minimis (lại càng không biết chuyện Trung Quốc miễn thuế xuất khẩu cho công ty của họ).

Chỉ từ 2022, người Mỹ mới giật mình thì có vẻ đã quá muộn khi mà chỉ riêng Temu, Shein đã chiếm 30% số lượng đơn hàng de minimis hằng năm nhập vào Mỹ, dần kiến tạo nên một lối mua sắm, một lối sống phụ thuộc vào hàng giá rẻ của hàng triệu người Mỹ.

CHƠI DAO CÓ NGÀY ĐỨT TAY?

Như trên đã nói, de minimis được chính quyền Trump xem là lỗ hổng thuế, nhưng hành xử với nó thế nào là chuyện không dễ. Dù rằng trong ngắn hạn với tính cách của Trump, ông có thể hành động theo kiểu “rung cây nhát khỉ” (giống kiểu trong 2 ngày làm cho Mexico và Canada lên ruột về thuế). Vì sao vậy?

Theo thống kê thì có đến 73% số hàng đặt online từ các mã bưu chính (người) nghèo là de minimis (người Mỹ có thống kê rất cụ thể về hồ sơ các mã bưu chính zip code), so với 52% đến từ mã bưu chính (người) giàu. Trong 73% này thì gần 50% là hàng xuất xứ Trung Quốc, trong khi với người giàu thì chỉ 20%.
Điều này cho thấy một phần lớn người tiêu dùng trung bình, thấp của Mỹ đã và đang phụ thuộc nhiều vào hàng giá rẻ. Cho nên mỗi động thái liên quan đến thuế nhập khẩu de minimis sẽ ảnh hưởng ngay đến đời sống của họ, kéo theo là lạm phát tăng cao. Chắc rằng ông Trump không muốn đưa nước Mỹ vào một cuộc khủng hoảng niềm tin về giá cả, lạm phát. Nói khác đi nếu không cẩn thận ông Trump sẽ đánh mất uy tín và sự ủng hộ của người Mỹ, dù rằng trong ngắn hạn người Mỹ vẫn thích cách ông “ra đòn mạnh” với Trung Quốc. Nhưng đó là khi túi tiền họ chưa bị ảnh hưởng nặng.

TEMU VÀ SHEIN CŨNG ĐÃ CHUẨN BỊ SẴN SÀNG CẢ?

Vài ngày trước đây, khi người tiêu dùng Mỹ mở App Temu tại Mỹ thì thấy một biểu tượng màu xanh ghi bên dưới [local] có nghĩa là sản phẩm mà họ đang mua đã được tồn kho tại Hoa Kỳ chứ không phải đóng gói và vận chuyển trực tiếp từ Trung Quốc. Nghĩa là những sản phẩm họ bán vẫn có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng đã lưu kho tại Hoa Kỳ. Khi đó, sản phẩm đã có đóng thuế đầy đủ và ở ngay tại Mỹ thì sẽ vận chuyển nhanh hơn. Đó thật sự là cách Temu, Shein đã và đang chuẩn bị. Trong suốt năm 2024, họ đã tìm cách giảm sự phụ thuộc vào de minimis bằng cách đặt hàng và vận chuyển những khối lượng hàng hóa rất lớn đến tích trữ tại Mỹ, cách làm này cũng giúp cho họ mua từ nhà cung cấp rẻ hơn, cho dù họ cũng đóng thuế nhiều hơn. Nghĩa là tính qua tính lại, họ hi sinh cái này nhưng sẽ được lợi ở chỗ khác.

Hai nhà bán lẻ gần như cùng lúc chuyển từ giá “rẻ khủng khiếp” sang chiến lược “giá phải chăng” cộng với gia tăng chất lượng dịch vụ giao hàng. Nguồn hàng cũng đa dạng hơn khi số lượng cộng với sản lượng từ các nước ngoài Trung Quốc cũng được tăng rõ rệt.

Trang Retail Pulse đã làm một mô phỏng: chuyện gì xảy ra nếu ông Trump thật sự bỏ de minimis và áp thuế 15 – 20% cho các sản phẩm chủ lực mà Temu, Shein đang kinh doanh. Kết quả là: sản phẩm của hai nhà bán lẻ này chỉ “ít rẻ hơn” mà thôi, nhưng vẫn còn đủ độ hấp dẫn với người tiêu dùng Mỹ. Đặc biệt với các sản phẩm gia dụng vốn thường xuyên trong trạng thái rẻ hơn gấp 3 lần với hàng thông thường thì nếu còn rẻ hơn chỉ gấp 2 lần thì vẫn còn hấp dẫn.

Phải chăng thực tế là “đã quá muộn để ngăn chặn” Temu, Shein khi văn hóa tiêu dùng Mỹ đã chấp nhận sự có mặt của họ rồi. Bây giờ muốn có sự thay đổi thì tự thân nước Mỹ phải tạo nội lực của các nhà bán lẻ nội địa Mỹ mà thôi.

ĐÂU CHỈ CÓ TEMU, SHEIN MÀ AMAZON CŨNG LÀ ĐẦU NẬU HÀNG TÀU Ở MỸ.

Nhà bán lẻ nội địa Mỹ được nhắc là bán nhiều hàng Tàu chính là Amazon. Amazone, sau một thời gian bị Shein và Temu “giật khách” bằng hàng giá rẻ quá ráo riết thì cũng đã phải thành lập HAUL, một công ty con cũng nhập hàng giá rẻ từ Trung Quốc về bán cho dân Mỹ. Có một thống kê ít người nhắc đến là có đến 50% số trader bán hàng trên sàn này là đến từ…Trung Quốc, cho nên con đường hàng Trung Quốc vào Mỹ nhiều và góp phần làm cho cán cân thương mại Mỹ - Trung bị lệch lại cũng có góp sức của Amazon.

Do vậy nếu chính phủ Mỹ tăng thuế với hàng xuất xứ từ Trung Quốc thì Amazon cũng bị ảnh hưởng không ít. Nếu nói công bằng thì Amazon cũng xứng đáng bị đối xử như những nhà bán lẻ “nguồn gốc” Trung Quốc khác. Tuy nhiên lợi thế của Amazon chính là ông chủ Zeff Bezos là người ủng hộ tích cực cho chiến dịch tranh cử của Trump. Theo phong cách doanh nhân, tất nhiên Trump có thể áp dụng quy chế Miễn Trừ cho Amazon. Nhưng bằng cách nào thì chưa biết.

Éo le là nếu mảng này của Amazon bị tăng giá, thì nhiều khả năng Amazon sẽ bị đe doạ thị phần nhiều hơn, và một thị phần quan trọng có thể tiếp tục rơi vào Temu, Shein hay các nền tảng khác. Đây là điều Trump sẽ phải cân nhắc khi sát phạt “ông bạn quí” Bezos sao cho đừng “ném chuột vỡ bình”?