(Bút ký thị trường - PHẠM CHINH)
Người bán hàng Trung Quốc đang phải chạy đôn chạy đáo tìm thị trường mới để xử lý đống hàng giá rẻ chất chồng.
Họ thực sự đang đảo điên với thuế quan Hoa Kỳ, nơi mà gần đây, tiêu thụ hàng TQ mạnh nhất. Theo dõi nhiều cuộc nghiên cứu thị trường của các công ty đáng tin cậy thì hiện nay, các thương gia có trụ sở tại Trung Quốc đang ráo riết xếp hàng tham gia nền tảng JUMIA, nhà bán lẻ trực tuyến lớn nhất châu Phi. Thuế quan của Mỹ tăng lên đang thúc đẩy các nhà xuất khẩu TQ tìm kiếm sự tăng trưởng ở các thị trường mới.
Jumia hiện có khoảng 12.000 người bán hàng quốc tế, hầu hết trong số này đếu họ có trụ sở tại Trung Quốc và chiếm một phần ba số mặt hàng được bán trên nền tảng này. Phân khúc đó đang tăng 60% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Giám đốc điều hành Jumia là Francis Dufay. Đó là một sự gia tăng đáng chú ý mà công ty thương mại điện tử dự kiến sẽ tiếp tục khi các nhà xuất khẩu Trung Quốc tìm cách đa dạng hóa ngoài thị trường Mỹ bị áp quá năng thuế.
Vào năm 2024, Jumia đã tạo ra doanh thu 167,5 triệu đô la và có 5,4 triệu khách hàng trên khắp Châu Phi.
Họ cũng đang phải chạy đôn chạy đáo tìm thị trường mới để xử lý đống hàng giá rẻ chất chồng.
Nhưng một đoạn lịch sử đặc biệt tính chất xông xáo và linh hoạt của thương nhân Trung Quốc cũng đã được kể tới.
TIỂU CHÂU PHI Ở QUẢNG CHÂU.
Quảng Châu của TQ năm 2012 đến sau đó, vốn là một thỏi nam châm thu hút người các châu lục mà rõ nhất là người châu Phi đến kinh doanh, làm thành một khu có tên gọi trong giới mua bán là “tiểu châu Phi”. Vào năm 2012, có tới 100.000 người Phi ở vùng cận Sahara đổ xô tới Quảng Châu, hình thành một cộng đồng châu Phi hải ngoại lớn nhất ở châu Á.
Rồi sau nạn dịch Covid 2019, nạn suy thoái kinh tế, vào tháng 4/2020, chỉ có 4.550 người châu Phi đang sống ở Quảng Châu, theo giới chức địa phương, trong số này có cả sinh viên, nhà ngoại giao và doanh nhân. Và gần đây, số này còn sụt giảm thêm do có các chuyến bay hồi hương về Nigeria và Kenya đã có, và các quy định nghiêm ngặt về visa TQ sau Covid 19.
Với máu kinh doanh của người TQ, họ tính chuyện: NHẬP CƯ CHÂU PHI và đặt hàng với chính các nhà máy Trung Quốc và bán lại cho người địa phương. Thế là họ đẩy người Phi ra khỏi cuộc chơi ngay trên đất của châu Phi.
Quay lại việc phát triển thị trường Hàng giá rẻ của TQ ở châu Phi.
Dưới đây là báo cáo tổng hợp về sự phát triển của HÀNG GIÁ RẺ TQ trên thị trường thương mại điện tử (TMĐT) châu Phi trong năm 2024:
XU HƯỚNG & QUI MÔ THỊ TRƯỜNG TMĐT CHÂU PHI?
- Quy mô tổng thể
Thị trường TMĐT châu Phi đạt khoảng 317 tỷ USD năm 2024, dự kiến tăng lên 1.017 tỷ USD vào 2033 (CAGR 13,8% từ 2025–2033)
- Thâm nhập của internet & TMĐT
Tỷ lệ người dùng mua sắm online dự kiến đạt 40% vào 2024, với tốc độ tăng trưởng doanh số ~10,4%/năm đến 2027, đạt ~59,2 tỷ USD
- Sự phát triển theo khu vực & quốc gia
- NAM PHI
- Thị trường TMĐT đạt 42,4 triệu USD (2023), dự báo đạt 165,1 triệu USD vào 2030, CAGR 21,4% giai đoạn 2024–2030
- Bùng nổ hậu đại dịch, tăng cường hạ tầng logistics & thanh toán - NIGERIA
- Quy mô đạt ~8,53 tỷ USD năm 2024, dự báo đạt ~14,9 tỷ USD vào 2029 (CAGR 11,8%)
- B2C dẫn đầu, B2B tăng nhanh; food‑delivery cũng bùng nổ sau COVID - AI CẬP & KENYA
- Ai Cập dự kiến cán mốc ~3 tỷ USD TMĐT vào 2024 (độ phủ internet ~57%) .
- Kenya đạt ~2,1 tỷ USD (có M-Pesa) - CÁC QUỐC GIA KHÁC
- Ghana (~1,2 tỷ USD, độ phủ internet ~52%),
- Khu vực Đông Phi tăng trưởng mạnh trong nội khối AfCFTA
- NAM PHI
CÁC YẾU TỐ HẤP DẪN CỦA THỊ TRƯỜNG NÀY.
Các yếu tố thúc đẩy
- Giới trẻ & di động
70% dân số các nước châu Phi dưới 30 tuổi; số thuê bao di động tăng cao, giao dịch TMĐT chủ yếu qua thiết bị di động.
- Thanh toán số hóa
Từ tiền mặt chuyển sang ví điện tử và thanh toán tức thì. Ví dụ Nigeria giảm giao dịch tiền mặt từ 95% (2019) xuống 80% (2022)
- Hạ tầng & logistics
Mở rộng mạng lưới kho, click‑and‑collect (ví dụ Pargo) giúp giải quyết vấn đề giao hàng, đặc biệt tại Nam Phi.
Jumia đã ra mắt kho tổng hợp tại Nigeria, Morocco, tích hợp dịch vụ tài chính (BNPL, JumiaPay)
- Sự gia nhập của các “ông lớn” quốc tế
Amazon đã ra mắt tại Nam Phi năm ngoái (tháng 5/2024), cung cấp dịch vụ giao hàng trong ngày, hợp tác với đối tác địa phương.
Các sàn Trung Quốc như Shein, Temu đẩy mạnh cạnh tranh, ban đầu ở Nam Phi rồi giờ đã lan rộng khắp châu Phi.
- Khuôn khổ khu vực rộng lớn
AfCFTA, Smart Africa Alliance và cải thiện quản lý tên miền giúp thúc đẩy TMĐT xuyên biên giới.
ĐÂU LÀ THÀNH CÔNG VÀ NHỮNG THÁCH THỨC CHÍNH?
- Thành tích:
- Jumia tăng đơn hàng 25% năm 2025, mở rộng thị trường nông thôn, cắt giảm chi phí để hướng đến lợi nhuận vào năm 2027.
- Pargo mở rộng mạng click‑and‑collect, hoạt động tại Nam Phi và Ai Cập, có hơn 4.000 điểm thu gom.
- Các thách thức chính:
- Cạnh tranh gay gắt từ Temu, Shein, Amazon.
- Hạ tầng internet và thanh toán còn không đồng đều.
- Việc đổi tiền, lạm phát và niềm tin người tiêu dùng đang là rào cản.
DỰ BÁO THỊ TRƯỜNG ĐẾN 2027–2030
Với Tốc độ tăng trưởng trung bình ~13–14% CAGR đến 2030.
Người dùng TMĐT Dự kiến >500 triệu vào 2025.
ARPU Tăng từ ~362 USD (2024) lên ~391 USD (2027), rồi giảm nhẹ sau điều chỉnh thị trường.
Triển vọng của hàng giá rẻ TQ ở châu Phi như một tham khảo hay.
- Cơ hội lớn từ dân số trẻ, bùng nổ di động và mở rộng AfCFTA.
- Điểm chú ý cho nhà đầu tư: hạ tầng logistics, thanh toán, bảo mật & chống gian lận là chìa khóa.
- Phân khúc tiềm năng: B2C (thời trang, điện tử), B2B/nông nghiệp, dịch vụ tài chính tích hợp (fintech + TMĐT).
Thử nêu bài học kinh nghiệm..
Cần Tăng cường hợp tác địa phương (logistics, fintech).
- Nghiên cứu chính sách từng quốc gia (ví dụ: thẻ/bán hàng, quy định đi cùng thanh toán).
- Tối ưu hóa trải nghiệm trên di động– phát triển các siêu‑ứng dụng.
- Vậy nếu nhìn vào sự thống trị của những người bán hàng TQ trong Jumia thì họ đang chiếm lĩnh gần như toàn bộ các nền tảng TMĐT. Amazon hùng mạnh vậy mà chỉ mới vào thôi.