Tôi không được dự đầy đủ cuộc thi bán kết “Khởi nghiệp Xanh” sẽ còn kéo dài cả 3 miền. Được bà “chủ tiệm” Vũ Kim Anh giao phát biểu mở đầu, lần đầu tiên tôi phải ký cóp ghi ra giấy tên những đề tài các bài thi quá phong phú. Đều là phát triển theo kinh tế tuần hoàn, tái sinh, tái chế xoay quanh công thức “Khai thác tài nguyên bản địa bằng công nghệ mới” như Hội doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao đã chủ trương từ 13 năm qua.

Hôm nay là: KOMBUCLEAN, nước lên men từ lá ổi. Gạo mùa nước nổi. Sa kê toàn cầu. Quy trình khép kín chanh không hạt. Thức ăn gia súc từ bột vỏ sầu riêng lên men. Nữ trang da cá đuối. Nghệ Xanh. Hun trùng hữu cơ KOMOT. Hành tím Vĩnh Châu...

Mỗi sản phẩm hay chuỗi sản phẩm - dịch vụ là một câu chuyện mới.

Tôi thấy công thức này khá lâu rồi mà không hề cũ, không những đúng xu hướng thế giới mà còn đi sâu vào một lợi thế cạnh tranh bền vững . Đó là hai chữ BẢN ĐỊA.

“Cùng một con đường phát triển như kể trên, công ty Faslink đã từ sợi tre, bã cà phê, bột vỏ hàu… mà tiến tới vải sợi dứa hiện đã có thương hiệu vải PINALINA. Tin vui là Fastlink đang hoàn tất đơn hàng 10.000 áo thun cho Cotecons Việt Nam.

“Cuộc thi Khởi nghiệp XANH đã trải qua 11 năm rồi, đã hình thành ở khắp 3 miền một đội ngũ 100 doanh nông với 4 nét đẹp: Ham học hỏi, ham chia sẻ, luôn sáng tạo và không sợ thất bại.

Có những tiến bộ làm các giám khảo khó tính cũng ngạc nhiên. Có dự án tham gia thi bảng A (chủ yếu là ý tưởng và hoạt động chỉ một thời gian ngắn) đã được mời tham gia tiếp ngay bảng B là các dự án đã có thử thách thị trường.

Và còn có dự án gây ngạc nhiên hơn tại cuộc thi bảng B chiều 13/9: “Hương vị nhà thiền - Tinh hoa từ đất mẹ”, đến từ chùa Phổ Minh, tỉnh Đồng Nai, do nhóm ni cô Phan Ngọc Thanh, Lê Thị Thanh Hằng và Hứa Ngô Thảo Quỳnh làm chủ. Từ gian bếp nhà chùa, họ đã mang đến một góc nhìn mới về khởi nghiệp và giá trị cộng đồng. Dự án “Gừng Thẻ – Nghệ Thẻ: Hương vị nhà thiền” ra đời vào năm 2021, đúng vào năm mà đại dịch COVID-19 bùng phát. Bắt đầu từ những mẻ gừng, nghệ được chế biến để san sẻ cho bà con trong giai đoạn khó khăn, nhóm ni cô nhận thấy tiềm năng phát triển thành một thương hiệu. Họ đã khéo léo kết hợp hai nguyên liệu truyền thống trong ẩm thực và y học dân gian Việt Nam – gừng và nghệ – để tạo ra các sản phẩm tiện dụng, đa dạng như mứt gừng thẻ, kẹo gừng xí muội, và nghệ thẻ mật ong phấn hoa.

Những sản phẩm này không chỉ giữ trọn hương vị và lợi ích sức khỏe mà còn mang đậm tinh thần thiền định và phụng sự. Không đơn thuần là một mô hình kinh doanh Ni cô Phan Ngọc Thanh chia sẻ phương châm “Sạch từ nguyên liệu – Bền từ tâm huyết”, thể hiện rõ sứ mệnh xã hội mà nhóm theo đuổi. 80% lợi nhuận thu được sẽ được tái phục vụ cho các hoạt động thiện nguyện.

Hiện tại, dự án đang duy trì chương trình “Bữa ăn 0 đồng”, cung cấp khoảng 800 suất ăn miễn phí mỗi tuần cho các bệnh nhân nghèo của 2 bệnh viện tại địa phương. Ngoài ra, nhóm đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2027: mở rộng 20 ha vùng trồng gừng – nghệ, đạt sản lượng 20 tấn sản phẩm/năm. Kế hoạch này không chỉ nhằm tăng quy mô sản xuất mà còn tạo việc làm ổn định cho hơn 100 phụ nữ địa phương theo hình thức bán thời gian và ít nhất 5 lao động toàn thời gian.

Năm 2025, Hội doanh nghiệp HVNCLC vừa bổ sung thêm một chương trình xúc tiến mới kèm vào 4 chương trình đã thực hiện từ 29 năm qua: (1) Chương trình HVNCLC do người tiêu dùng bình chọn; (2) Chương trình HVNCLC - Chuẩn hội nhập; (3) Chương trình nông nghiệp và khởi nghiệp Xanh; (4) Chương trình Mekong Connect. Nay có thêm chương trình 5 là “Thiện nguyện bền vững, thực hiện tốt trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp”

Hội doanh nghiệp HVNCLC đã ký MOU hợp tác với Quỹ xã hội Australia tên ASIF do doanh nghiệp người Việt thành lập theo luật Úc (nguyên Chủ tịch YBA thành phố Cao Tiến Vị) và tập trung hoạt động hỗ trợ DN Việt và xã hội Việt. ASIF đã thuyết phục được các con chiên của Chúa đứng ra thành lập Doanh nghiệp xã hội, do linh mục Phạm Đình Toại làm… CEO, hoạt động theo luật doanh nghiệp, có bộ máy quản lý chuyên nghiệp, có kiểm toán minh bạch chi thu đúng luật. Như vậy đã có doanh nghiệp xã hội do các vị tu hành thành lập và vận hàng, đang ngày càng phát triển ở các lãnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường…

Nên việc các ni cô thành lập và vận hành doanh nghiệp theo pháp thiền chắc cũng không còn cá biệt nữa.

Và các vị tham gia Ban giám khảo bày tỏ và còn lạc quan. Ông Huỳnh Phước Nghĩa dự đoán: Chỉ riêng việc dành 80% lợi nhuận cho xã hội đã là nguồn cảm hứng lớn. Khi sản phẩm hoàn thiện hơn, chắc chắn thương hiệu sẽ lan tỏa mạnh mẽ”. Còn bà Trần Nguyễn An Ninh, cựu Giám đốc Marketing Oreo Đông Nam Á của Mondelez, bày tỏ sự đồng cảm: “Câu chuyện từ nhà chùa gợi tôi nhớ đến gian hàng ở một ngôi chùa – nơi mỗi sản phẩm đều gắn liền với một câu chuyện, không ai trả giá vì đã cảm nhận được giá trị tinh thần. Sản phẩm của các sư cô cũng có thể phát triển theo hướng này”. Lời nhận xét này không chỉ là một gợi ý mà còn là sự công nhận đối với giá trị vô hình mà dự án mang lại.

Ở góc nhìn của một chuyên gia phát triển bền vững, ông Trần Quốc Bảo tư vấn dự án này có thể nghĩ đến mô hình doanh nghiệp xã hội để đi xa hơn và đảm bảo tính pháp lý. Ông nhấn mạnh thêm: “Sản phẩm được làm trong môi trường tĩnh lặng, chan chứa năng lượng tinh thần, đó là giá trị vô hình rất riêng biệt, nên có thể phát triển mạnh hơn nữa”.